ISBN 9789059375208

12,50

verschijnt ca. 5 december a.s.

De Parelduiker 2018/5

Jodenvervolging als thema in de Nederlandse literatuur 1945-1950
Een voetnoot voor vergeten chroniqueurs - Enno van der Eerden

Pijnlijke en beladen oorlogsthema’s kwamen in de Nederlandse literatuur vaak al eerder aan de orde dan in de geschiedschrijving en het publieke debat. Onderbelicht is gebleven dat dit ook geldt voor de Jodenvervolging. Talrijke auteurs, Joods en niet-Joods, verwerkten dit gegeven al kort na de oorlog in romans en novellen. Naast bekende namen als Van het Reve, Theun de Vries, Willy Corsari en Jan de Hartog waren er velen die inmiddels in de mist van het verleden zijn verdwenen. Onder hen François Pauwels, Hélène Swildens, Daniël Dresden en Eugène van Herpen. Er waren zelfs romanciers die het aandurfden de gang naar de gaskamer te fictionaliseren of met een relativerende tongue-in-cheektoon te schrijven over onderduik en vervolging.

Uitgeverij Strengholt in oorlogstijd, en daarna
Wie was dr. J. van Arkel Zegwaard? - Rob Delvigne

Tussen 1941 en1970 gaf uitgeverij A.J.G. Strengholt twintig boeken uit met een arts in de hoofdrol. De eerste leverancier van die titels was Erna Koning-Manuel, wier man redacteur was van Strengholt. Door verraderlijk gedrag van dit echtpaar vonden verschillende mensen de dood. Na de oorlog werd het echtpaar met langdurige gevangenisstraf en een publicatieverbod bestraft. Desondanks bleef Strengholt ook toen hun werk uitgeven en bezorgde zich daarmee een slechte reputatie.
 

Kurt Lehmann alias Konrad Merz
Een Nederlandse schrijver met een Duitse pen - Tim van der Grijn Santen

Kurt Lehmann (1908-1999) was een fysiotherapeut met ‘gouden handen’ uit Purmerend. Geboren in Berlijn manifesteerde hij zich aldaar als dichter en entertainer. In 1934 kwam hij naar Nederland en begon hij een bescheiden carrière in de literatuur met zijn eerste roman, Ein Mensch fällt aus Deutschland, die verscheen op voorspraak van Ter Braak en Marsman. Daarmee was de schrijver Konrad Merz geboren. Met zijn optredens in de media liet Merz zien dat hij altijd entertainer is gebleven.

De Muzen melden
Duitse schrijvers lezen in het bezette Nederland - Lo van Driel

Tussen 1940 en 1945 reisden heel wat Duitse dichters en romanschrijvers naar het bezette Nederland om uit hun door het nationaalsocialistische regime geprezen werk voor te lezen. Velen zijn vergeten, gereduceerd tot namen met een Entnazifizieringsdossier. Al kun je in Nederlandse bibliotheken nog aardig wat werk van hen vinden.